تای چی چوان سنتی خاندان یانگ

استاد بزرگ ما هَی لونگ (马海龙大师)، یکی از فرزندان اساتید فقید ما یوئه لیانگ و وو یینگ هوآ، و از اساتید به نام و مشهور تای چی چوان در کشور چین و در سطح بین المللی ست. بی شک مطالعه و تفکر بر نظرات و آموزه های اساتید بزرگ تای چی مانند استاد ما، شرط موفقیت و درک درست مسیر تای چی برای هر هنرجو و علاقمند به این مسیر است. این گفتار در رابطه با اهمیت نگرش سنتی در تای چی چوان ست و در گام نخست بهتر است تعریفی از واژه «سنتی» داشته باشیم تا اگر سو برداشت ها و تعابیر نادرستی از این واژه وجود دارد برطرف گردد.

تای چی چوان در مسیر تکامل خود تا به امروز از پنج یا به عبارتی دیگر شش سبک اصلی تشکیل شده است، چن (陈)، یانگ (杨)، وو (吴)، وو (武)، سون (孙) و هه یا جائوبائو (和). در چند دهه گذشته به تدریج اشکال جدیدتری از تای چی نیز به وجود آمده اند که با نام های تای چی استاندارد و مدرن شناخته شده اند و گسترش پیدا کرده اند. به جهت تمایز سبک های اصلی تای چی از اشکال جدید آن واژه سنتی (传统) به کار گرفته شده است. بنابراین واژه سنتی اشاره به دوره باستانی و زمان های خیلی دور ندارد بلکه گویای تمایز بین شکل اصلی و پایه ای تای چی با اشکالی ست که در اواخر قرن بیستم به وجود آمدند. در نتیجه واژه «سنتی» که برای این دسته از سبک های تای چی چوان استفاده می شود نباید مفهومی شبیه به «چیزی منجمد شده در دوره ای خاص از زمان» را در ذهن تای چی کار ایجاد نماید.

آنچه مشخصه اصلی سبک های سنتی تای چی ست رابطه تنگانگ و جدایی ناپذیر آنها با تئوری، اصول و فلسفه کلاسیک تای چی ست. در طول سالیان از زمان تولد تای چی چوان تا به امروز اینها چنان در هم گره خورده و از هم تاثیر پذیرفته اند که یگانه و یک شده اند. در نتیجه آنچه «تای چی سنتی» خوانده می شود هنری ست که به این فلسفه، اصول و تئوری ها به طور تمام و کمال و بی هیچ کم و کاستی وفادار مانده و هماهنگی با این تئوری ها و اصول و فلسفه هسته مرکزی آن را تشکیل داده است. سایر بخش ها در برابر این هسته مرکزی فرعیات هستند و اولویت تای چی سنتی نیستند. این اصول، فلسفه و تئوری ها پایه ثابت و استوار تای چی بوده و در تمام زمان ها کاربردی و درست هستند. در حقیقت چراغ راه مسیر درست تای چی برای هنرجویان در همه زمان ها می باشند. معیار اصلی برای نقد و بررسی هر سبک، نوآوری و خلاقیتی در تای چی همین هسته مرکزی متشکل از فلسفه، اصول و تئوری های کلاسیک تای چی ست.

وجه دیگر «تای چی سنتی» ویژگی ها و اصولی ست که مختص به هر یک از سبک های اصلی تای چی ست که آنها را از هم متمایز کرده و رنگ و بو و حال و هوایی منحصر به فرد به هر کدام از این سبک ها بخشیده است، به عنوان نمونه سبک یانگ ویژگی هایی دارد که در دیگر سبک ها دیده نمی شود، سبک چن همینطور و الی آخر. این ویژگی ها توسط بنیانگداران هر سبک ایجاد شدند و به تدریج توسط اساتید بزرگ نسل های بعد تکامل پیدا کرده تا به امروز رسیده اند. «تای چی سنتی» این ویژگی ها را نیز پاس می دارد. بنابر این تعریف مختصر و مفید، معرفی تای چی سنتی با عناوینی مانند «باستانی و متعلق به گذشته دور» ناشی از شناخت نادرست از تای چی و اولویت های این هنر است. «تای چی سنتی» به هیچ روی در برابر و مقابل نوآوری و خلاقیت قرار ندارد، همانطور که با مطالعه و آشنایی با تاریخچه تای چی و فعالیت های اساتید گذشته تا به امروز خواهیم دید که نوآوری و خلاقیت همواره بخشی جدایی ناپذیر از تکامل تای چی بوده و همچنان نیز هست.

بی شک بحث و گفتگو میان تای چی کاران در مورد مفاهیم اساسی و پایه ای تای چی عامل پیشرفت و گسترش تای چی خواهد بود و امید است که اینگونه گفتارها اثرات مفیدی داشته باشند. در پایان از سرکار خانم آزیتا عباسی که زحمت برگردان این مقاله ارزشمند را به زبان پارسی کشیدند تشکر می کنم و با قلم توانمندی که دارند امید است کارهای بیشتری از ایشان در زمینه تای چی در آینده منتشر گردد.

مقداد عبدی،

اسفندماه سال ۱۴۰۰

تهران

Taiji Masters

تای چی چوان گونه ای شاخص از کونگ فو و یکی از هنرهای رزمی چین است که میتواند به واسطه آثار لطیف و در عین حال نیرومندی که بر روح و روان هنرجو میگذارد، موجب پرورش شخصیتی اخلاقی و افزایش طول عمر وی شود. از زمانی که تای چی چوان به وجود آمد، همواره مورد مطالعه جدی و عمیق استادان پیشین قرار داشته و پیوسته در حال پیشرفت و تکامل بوده است و در نتیجه تا امروز حفظ شده و گسترش پیدا کرده است. این عامل باعث شده است که تای چی چوان تبدیل به هنر رزمی ای جاودانه شود. هنر زیبای تای چی چوان نه تنها شامل مهارتهای بی بدیل کونگ فو است بلکه متون کلاسیک ادبی ای نیز دارد که در کنار تمرینهای بدنی، سیستم کامل تای چی چوان را تشکیل می دهند. این همراهی ادبیات و تمرینها در بین هنرهای رزمی در چین نادر است.

"رساله تای چی چوان" اثر جانگ سان فُنگ (Zhang Sanfeng)، "نظریه تای چی چوان" اثر وانگ زونگ یوئه (Wang Zongyue)، و "شرحی بر سیزده حرکت" اثر وو یوشیانگ (Wu Yuxiang، خالق سبک وو-هاو تای چی) از جمله متون کلاسیک تای چی چوان هستند که از پیشینیان به دست ما رسیده اند. هر کدام از این تئوری های کلاسیک ویژگیهای خاص خود را دارند و از جنبه های مختلف به شرح جوهر حقیقی تای چی چوان میپردازند. هدف استادان پیشین، رساندن این متون ارزشمند به نسل های آینده بوده است تا بتوانند این هنر را بشناسند. این هدف به خوبی محقق شده است.  علاوه بر متونی که ذکر شد، آثار کلاسیک دیگری نیز در ارتباط با تای چی چوان وجود دارند که تا به امروز حفظ شده اند. "سخنی در طریق تایچی" متنی مهم در سبک وو است که توسط استاد یانگ بان هو (Yang Banhou) که استادِ جد من، وو چوآن یو (Wu Quanyu) بوده است، به او داده شده بود. استاد وو چوآن یو پایه های سبک وو را بنیان نهاد و پسر او، وو جییِن چوئَن (Wu Jianquan) بنیانگذار سبک وو گردید. آثار کلاسیکی که در بالا ذکر شد نه تنها پیشینة مطالعاتی مهمی هستند بلکه برای درک و پرداختن به تای چی چوان ضروری می باشند.

به عقیده من، این نظریه ها شاهکارهایی جاودانه اند که حکما و استادانی حقیقی آنها را مبتنی بر یک عمر مطالعه و تجربه نوشته اند و همه هنرجویان تای چی چوان باید باید این نظریه ها را مطالعه کنند، اما متاسفانه بیشتر هنرجویان توجه کافی به این سنت ندارند. شاید علت این بی توجهی دلایل زیر باشند:

۱- مفاهیم مطرح شده در این متون بسیار عمیق هستند و در نتیجه برای آن دسته از افرادی که دانش قابل توجهی از زبان چینی کلاسیک ندارند، مطالعه و درک معانی عمیق مطرح شده در این متون آسان نیست.

۲- وقتی نظریه و عمل، توصیه های استادان، و/یا تمرینات بدنی همزمان وجود نداشته باشند، هنرجویانی پرورش خواهند یافت که تاثیر این نظریه ها را در آنها نخواهیم دید و در نتیجه نمی توانند درک عمیقی از این متون داشته باشند.

۳- امروزه به دلیل محدودیتهای ناشی از شرایط زندگی و محدودیت زمان، بیشتر تمرکز هنرجویان معمولا روی صورت (تمرینات فرم) است و مفاهیم بنیادین مورد غفلت قرار می گیرند و به همین دلیل هم رسیدن به سطوح بالا با پایه ای مستحکم و عمیق برایشان دشوار است. در نتیجه مطالعه و درک نگرش سنتی برای هنرجویان ناممکن خواهد گردید.

با توجه به موارد ذکرشده، توصیه من به همه این است که به مطالعه نگرش سنتی اهمیت ویژه ای بدهند چرا که این نگرش در رشد و گسترش تای چی چوان اهمیت زیادی دارد. برای این که به همگان کمک کنم مفاهیم مطرح شده در برخی از این آثار کلاسیک را متوجه شوند، تعدادی از جملات و بخش های مهم این متون را انتخاب کرده ام و سعی میکنم با توجه به یافته های شخصی، آنها را برای شما شرح دهم. امیدوارم بتوانم با نظرات ناپخته ام کمکی به درک این آموزه های مهم کرده و همه به اهمیت نظریه های کلاسیک واقف شوند. از آنجا که اطلاعات من محدود هستند، ناگزیر اشتباهاتی در مقاله وجود خواهند داشت. امیدوارم خواننده ها بی هیچ تردید و ملاحظه ای، مطالب را نقد کنند و اشتباهات من را اصلاح نمایند.

در رساله تای چی چوان آمده است: «حرکات باید چابک باشند و با انرژی روان درونی و تمرکز ذهن اجرا شوند و در انجام حرکات، کل بدن به شکلی یکپارچه عمل نماید». این مفهومی شایان توجه در مطالعه تای چی چوان است. به نظر من، این نگرش را میتوان در سه بخش کلیدی خلاصه کرد و هنگام تمرین بر روی آنها تمرکز نمود. اگر به این نکات توجه کافی نکنیم، تمرین تای چی چوان به شکلی صحیح بسیار دشوار خواهد شد.

ما هَی لونگ، استاد بزرگ سبک وو تای چی

الف) چابکی: چابکی نخستین مفهومی است که هنرجویان به جهت رعایت اصول تای چی چوان باید از آن پیروی کنند. چابکی متضاد «سنگینی و کُندی» است. تای چی چوان پایه های فرهنگی منحصر به فردی دارد که از آن جمله می توان به فلسفه چینی اشاره کرد. لائوزه در کتاب دائو دِ جینگ میگوید، «برای غلبه بر نادانی، باید تدبیر کرد و برای غلبه بر بیقراری، باید آرام بود». در اینجا لائوزه به پدیده هایی طبیعی اشاره دارد، تدبیر نقطه مقابل نادانی، و آرامش نقطه مقابل بیقراری است. از این پدیده ها میتوان برای پرورش تای چی چوان بهره برد. اگر هنرجوی تای چی چوان بخواهد در حین تمرین «چابک» باشد، باید بر مرکز ثقل خود تسلط پیدا کند و برای رسیدن به این هدف، باید به رابطه بین یین و یانگ واقف شود و آن ها را تمییز دهد. این را "توجه کردن به تبدیل و تغییر پر و خالی به یکدیگر [از نظر زمانی و مکانی]، به طوری که در هیچ جای بدن ایستایی و نیز ازدیاد چی مشاهده نشود" نامند.

تای چی چوان با دائوئیسم در ارتباط است و توجه به فضائل رزم در آن اهمیت دارد. تفاوت مهمی که بین تای چی چوان و سایر هنرهای رزمی وجود دارد این است که در تای چی چوان تمرکز بر پرورش درون است به جای پرورش نیروی بیرونی. اما چطور می توان در تمرین تای چی چوان به چابکی رسید؟ آنچه که به نظر من اهمیت دارد این است که بدن باید در مرکز قرار گیرد و راست قامت باشد. در متن شرحی بر سیزده حرکت آمده است: «دنبالچه را در مرکز نگه دارید و شِن را به بالا هدایت کنید؛ بدن رها و چابک باشد و بدون سفت کردن عضلات سر را به سمت بالا بکشید». دیده ام که بسیاری از هنرجویان یا از اهمیت به بالاکشیدن سر مطلع نیستند یا نمیدانند چطور باید بدون سفت کردن عضلات، سر را به بالا بکشند. اگر بدن در مرکز قرار نگیرد و راست قامت نباشد، به سختی میتوان حرکات را با چابکی انجام داد. هنرجویان مبتدی باید مدام مراقب باشند که تمرکزشان را حفظ کنند و ساختار بدنی را در وضعیت درست نگه دارند. در این صورت است که میتوانند با صرف نیمی از میزان تلاش لازم، دو برابر نتیجه بگیرند.

در تمرین تای چی چوان، باید به سه نکته کلیدی توجه داشت:

(1) چی را به سمت بالا حرکت ندهید، در غیر این صورت رکود را در پی خواهد داشت.

استفاده از چی در تای چی چوان اشاره دارد به شیوه حرکت دادن چی به آرامی و ملایمت بی عجله و شتاب. اگر حرکات با عجله و شتاب انجام شوند، الزام نشست نفس (چی) در دان تییِن (丹田, dāntián) محقق نخواهد شد. در متن شرحی بر سیزده حرکت آمده است: «جریان چی را با ذهنتان هدایت کنید تا چی نشست کند و بتواند در استخوانها متمرکز شود، چی را به روانی حرکت دهید تا بدن بتواند به راحتی ذهن را دنبال کند.» این گفته، سخنی مشهور و گامی ضروری در یادگیری تای چی چوان است. برای آن که بتوانیم به این استانداردها دست پیدا کنیم، ضروری است که همیشه در هنگام تمرین در حال آرامش باشیم.

زنگ زه در کتاب خود با عنوان معرفت عالی میگوید: «قرار، آرامش را به دنبال دارد، آرامش، سکون را به دنبال می آورد؛ سکون، تأنی را به دنبال دارد؛ و تأنی، ما را به هدف میرساند.». به طور خلاصه، این فرآیند سه مرحلة «قرار، آرامش، و تأنی» را در بر می گیرد. به عبارت دیگر، در هنگام تمرین تای چی چوان، ذهن باید آرام و متمرکز شود. والدین من، استاد ما یوئه لیانگ و استاد وو یینگ هوا، به این حالت «پاسخ آرامش-رهایی» می گفتند.

جوهر رهایی آرامش است. مغز انسان بسیار پیچیده است و برای آن که بتواند بر فعالیتی کاملا متمرکز شود، به قدرت ذهنی بالایی نیاز است. این راهکار که ذهن باید نخست آرام باشد پیش از آنکه بتواند متمرکز شود، از مفاهیم اصلی در بسیاری از سنت های فلسفی چینی از جمله سنت کنفوسیوسی، دائوئیستی و بودیستی است. در دائو د جینگ آمده است: «باید به نهایت تهیگی (emptiness) رسید و با شوری تمامی ناپذیر از سکون مراقبت کرد. همه چیز در مرحله ای از حیات، فعال است و آنگاه به ذات خود برمی گردد».

در مکتب بودیسم نیز آرامش از ارزش والایی برخوردار است: «مثل یک بنای بلند روحانی، آرام باش. آرامش باعث ایجاد هوشیاری میشود و هوشیاری، خرد میآفریند». آرامش، ویژگی مهمی در فلسفه کلاسیک چینی است و باید در سه حیطه گسترش یابد:

آرامش بدن: آرامش بدن به معنای تنفس آرام، مستمر و عمیق است، یعنی همان «فرونشستن چی در دان تییِن». سه دان تییِن وجود دارد: دان تییِن پایینی، که زیر ناف قرار دارد؛ دان تییِن میانی، که در قفسه سینه است؛ و دان تییِن بالایی، که بین دو ابرو است (به کتاب حقیقت دنیوی، نوشته بائو پو زه مراجعه کنید). فرونشست چی در دان تییِن پایینی باعث ساکن شدن روح و خویشتنداری میشود. در متن آیین بارگاه زرد میخوانیم: «در دان تییِن یک جوهر ظریف حیاتی وجود دارد ... دانتیین یک معبر روحانی است».

a hailong

هنرجویان مبتدی باید دائما مراقب باشند که تمرکز و ساختار بدنی صحیح را حفظ کنند.

به این ترتیب میتوانند با صرف نیمی از تلاش لازم، دو برابر نتیجه بگیرند.

آرامش قلب: آرامش قلب اشاره به حرکات چابک، نرم و روان تای چی چوان دارد. باید با قلبی متمرکز و بدون پراکندگی تمرین کرد.

آرامش ذهن: ذهن باید به شکلی طبیعی، آرام باشد که به راحتی به دست نمی آید. نه تنها باید برای مدتی طولانی به شکلی پیگیر تمرین کنیم، بلکه لازم است با مطالعه به سطح بسیار بالایی از ادراک برسیم. آرامش اساس چابکی است. چابکی را می توان به «انعطاف پذیری» نیز تعبیر کرد. در متن شرحی بر سیزده حرکت آمده است: « با دستیابی به نهایت انعطاف پذیری به سختی دست خواهیم یافت ».

(2) حرکات را با قدرت [خام] انجام ندهید چون پیوستگی از بین می رود.

واقعیت این است که ما در هنگام انجام حرکات تای چی چوان، نیرو وارد میکنیم اما این اِعمال نیرو با سرعت یا به شکل نپخته و انعطاف ناپذیر نیست. نیروی خام و نپخته ایراد انقطاع را سبب می شود. سفتی حرکات در جمع شدن انرژی و پیوستگی درونی بخشهای مختلف بدن مشکل ایجاد می کند. نیرو، به تعبیر علم مکانیک، یک بردار است و با سرعت در ارتباط است. اندازه بدن و قدرت انسانها با هم متفاوت است و همین امر باعث تفاوت در سرعت انجام حرکات می شود. اگر سرعت ثابت باشد، کسی که قویتر باشد بر شخص ضعیفتر پیروز می شود. در هنرهای رزمی چینی سخن مشهوری است که میگوید: «یک شخص قوی میتواند ده نفر آدم کارآزموده را شکست دهد». اما در تای چی چوان، نه با اِعمال قدرت، بلکه با اعمال نیروی کمینه و پیروزی از راه مقاومت نشان ندادن (تسلیم شدن) در مقابل سختی و نه اعمال نیرو (ی بیشتر)، غلبه بر حریف از منظر انرژی. هنرجویان مبتدی باید دو مفهوم بالا را عمیقا درک کنند.

(3) از روش های صحیح استفاده کنید، در غیر این صورت، پیشرفت دشوار خواهد بود.

منظور از روش ها نادرست، عادتهایی هستندکه به شکلی تعمدی، ساختگی هستند، به صورتی تصنعی انجام می شوند و در کل عادتهایی بد هستند. پرورش و بازسازی چی در تمرینات فرایندی مهم است و لازمه آن، تسلیم شدن، مهار کردن ذهن، و یکپارچه کردن تن و روان (شِن) است. در متن شرحی بر سیزده حرکت آمده است: «در پی رسیدن به نهایت پذیرندگی، به نهایت ورزیدگی (قدرت) میرسیم؛ انرژی بعد از احیا شدن، انباشته میشود». در تایچی چوان، سختی و انعطاف (نرمی) باید تلفیق شوند و ذهن نیز باید متمرکز باشد. در حین تمرین، بعد از آن که هنرجو توانست به درستی تنفس کند، چابک می شود و میتوان چی را بدون دردسر پرورش داد. اما افراد مبتدی باید از اصول پیروی کنند. «بدون رعایت استانداردها، هیچ توفیقی حاصل نخواهد شد». بنابراین افراد مبتدی باید بر روشهای صحیح تسلط پیدا کنند.

چابک بودن به معنای سست و شل بودن نیست. بعضی از مربیان، وقتی میخواهند چابکی را به هنرجو یاد بدهند، از عبارتهایی مثل «بدنت را رها کن» یا «کمی بدنت را رها کن» استفاده می کنند. به نظر من، معنای چابکی این است که «به ظاهر بدنمان را رها کنیم اما در واقع آن را رها نکنیم، و به ظاهر اندامها را در کشش قرار دهیم اما در واقع این کار را نکنیم». این شروط بسیار مهم هستند و باید بر میزان و زمانبندی رهایی و سفت کردن کنترل و مدیریتی دقیقی داشته باشیم. چه بدنمان را در وضعیتی شل و بدون کنترل قرار دهیم و چه نیرو را به شکلی سفت و خشک وارد کنیم، در هر دو حالت اشتباه عمل کرده ایم. هر دوی این حالتها در تای چی چوان مطلقا نهی شده است.

در هنگام تمرین، کف دست را نباید زیاد از حد در وضعیت کشیده قرار داد یا مشت بیش از اندازه فشرده کرد. مشت باید بسته باشد اما نه با فشار. در حرکاتی که کف دست به سمت بیرون کشیده میشود، نباید کف دست را کاملا در حالت کشیده قرار داد. مرکز کف دست باید کمی گود و خالی باشد و انگشتان نباید خیلی سفت یا خیلی شل باشند. رعایت این نکات باعث میشود تکنیکهای دست به درستی اجرا شوند. فنون پا هم باید با چابکی انجام شوند. بسیاری از هنرجویان مبتدی معمولا در انجام فنون پا دچار اشتباه می شوند. در متن شرحی بر سیزده حرکت آمده است: «مثل یک گربه گام بردار و بدنت را به شکلی حرکت بده گویی ابریشم را از پیله باز میکنی». هنرجو باید در حین تمرین مانند یک گربه گام بردارد. گربه ها در هنگام راه رفتن، پایشان را به نرمی و کمی از زمین بلند میکنند و پاشنه پایشان را به آرامی به زمین می گذارند. درک توانایی پیشینیان در مشاهده باید ما را غرق در ستایش کند اما چه تعداد از مردم به این نکته مهم توجه میکنند؟

تای چی چوان یک فرایند پالایش درونی و بیرونی است، آنچنان که گفته شده: «در درون ذهن کاملا در مرکز است و در عین حال در بیرون آنچه نمایان است، راحتی و آرامش است». بخش پرورش درونی تای چی چوان سخت ترین بخش تمرینات است. به همین دلیل، هنرجو باید این هنر را با شیوه های درست فرا گرفته و تمرین کند و این شیوه ها در نظریه های سنتی وجود دارند. چه در علوم اجتماعی و چه در علوم طبیعی، نظریه ها باید یک مبنای عملی و کاربردی داشته باشند. تای چی چوان هم در این میان استثنا نیست. استادان نسلهای پیشین نظریه های سنتی و کلاسیک را بر اساس تجربیاتشان جمع بندی کرده اند. این آثار گنجینه های واقعی هنرهای رزمی چینی هستند که نه تنها باید آنها را مطالعه کنیم بلکه مسئول و ملزم به ادامه گسترش آنها هستیم. چابکی در پرداختن به تای چی چوان ضروری است.

ma hailong

«بدون حمایت ذهن و آگاهی، نمیتوان فرم خوبی را اجرا کرد. بدون ساختار بدنی مناسب نمی توان

آگاهی و ذهن ذاتی را پرورش داد. هنرجویان تای چی چوان به دقت به این نکات توجه کنند.»

ب) در باب یکپارچه بودن

تای چی چوان یک هنر رزمی منحصر به فرد است. یکی از عناصر کلیدی این هنر که باید بسیار مورد تاکید قرار گیرد، «یکپارچه بودن» است .

(1)حرکات باید منسجم باشند، بدون گسیختگی یا رکود.

در متن کلاسیک "نظریه تای چی چوان" می خوانیم: «شکل بدنتان را گِرد، نرم و روان و متعادل نگه دارید بدون تو رفتگی یا بیرون زدگی؛ حرکات باید جریانی مستمر داشته باشند و گسسته نشوند». سر را باید بالا گرفت، سینه را به داخل داد و پشت را کمی گرد کرد. دنبالچه در مرکز قرار گیرد، آرنج ها آویخته باشند و شانه ها رها باشند. بازوها باید افتاده باشند و کمر به سمت پایین رها باشد. چی را به دان تییِن فرونشانید. «مثل یک گربه گام بردار و بدنت را به شکلی حرکت بده گویی ابریشم را از پیله باز میکنی». این نکات کلیدی را باید به طور مداوم در حین تمرینات تای چی چوان رعایت کرد. هنرجویان مبتدی زیادی را دیده ام که به اهمیت این نکات کلیدی واقف نیستند. بعضی از هنرجویان در حین تمرین قفسه سینه را سفت میکنند و بسیاری هم چشمانشان را به شکلی درست متمرکز نمی کنند و این (اشتباهات) بر انرژی حرکات تاثیر می گذارد. بسیاری از مردم به کمرشان قوس میدهند و لگن را سفت میکنند. بدون تردید، این اشتباهات پرورش این هنر را دچار اختلال خواهد کرد.

«گسستگی» غالبا زمانی اتفاق میافتد که حرکات به شکلی اغراق آمیز اجرا شوند. در چنین حالتی، تعادل تحت تاثیر قرار می گیرد. نباید بگذاریم این اتفاق بیفتد چرا که تعادل یک اصل بنیادین در انجام تای چی چوان است. وقتی تعادل وجود نداشته باشد، فنون پای نادرست را نمیتوان به آسانی اصلاح کرد. وقتی هنرجو در استقرار نادرست قرار میگیرد، با ناامیدی تلاش میکند استقرار خود را اصلاح کند و در نتیجه پا را به روی زمین می کشد. اگر حرکات در ارتفاع بسیار پایین انجام شوند، هنرجو نمیتواند تعادل خود را به سرعت بدست بیاورد، مجبور میشود ارتفاعش را کم کند و با یک تنظیم ناگهانی گامش را به عقب بکشد تا به استقرار اولیه برگردد. این، ایراد گسستگی ست.

به همین ترتیب، وقتی حرکات بیش از حد آرام یا بیش از حد سریع باشند نیز گسستگی اتفاق می افتد. در تای چی چوان تاکید بر تعادل است. قدرت و سرعت حرکات باید به نسبت یکنواخت باشد. به عنوان مثال، هنرجویان مبتدی یک فرم دست را به مدت حدوداً 20 الی 25 دقیقه تمرین می کنند. وقتی به حرکات تسلط پیدا میکنند و مهارتشان پیشرفت می کند، میتوانند این حرکات را به مدت 20 تا 40 دقیقه انجام دهند اما تمرین [یک فرم] نباید بیش از 45 دقیقه طول بکشد. برای این که هنرجو بتواند فرمها را به صورت یکدست انجام دهد، باید حرکاتش را با یک سرعت یکنواخت اجرا کند. آهنگ حرکات باید در طول تمرین متوازن باشد و وقفه ای وجود نداشته باشد. این اصول باید در ضمن تمرین به دقت رعایت شوند تا کاستی هایی مانند ایرادات (فنی)، بیرون زدگی [بخشی از بدن] یا گسستگی در حرکت مشاهده نشود و عادات خوب پرورش یابند.

(2) استفاده صحیح از قدرت

در حین انجام تمرینات تای چی چوان، باید اصل چابکی را رعایت کرد. از آنجا که نیرو، قدرت و سرعت به هم مربوطند، استفاده از نیروی خام و نپخته ممنوع است چرا که باعث بروز ایراد گسستگی می شود. وقتی در این شرایطِ خارج از کنترل قرار می گیرید، تعادل خود را از دست می دهید و به راحتی به شما حمله می شود. اصل کاربرد قدرت در تای چی چوان میگوید: «به ظاهر بدن را رها کنید اما در واقع آن را رها نکنید، و به ظاهر اندامها را در کشش قرار دهید اما در واقع این کار را نکنید». در تای چی چوان، قدرت بر اساس اصل درک پر و خالی اِعمال میشود.

(3) بهبود جریان و گردش چی

جنبه مهم دیگرِ یکپارچه بودن با گردش چی ارتباط نزدیکی دارد. در متن شرحی بر سیزده حرکت آمده است: «جریان چی را با ذهن هدایت کنید تا فرو نشیند و بتواند در استخوانها متمرکز شود؛ چی را به روانی حرکت دهید تا بدن نیز به راحتی از ذهن پیروی کند. آویختگی از تاج سر مشکل کندی و سنگینی حرکات را برطرف می کند. ذهن و چی به شکلی هماهنگ پر و خالی را متوازن می کنند. این موجب چابکی و نشاط میشود». در حین تمرین، هنرجو باید به تنظیم چی توجه زیادی کند. «شکم را رها کن تا چی خالص جریان یابد».

international-tai-chi-symposium-001

به نظر من، معنای چابکی این است که «به ظاهر بدنمان را رها کنیم اما در واقع آن را رها نکنیم، و به ظاهر اندامها را در کشش قرار دهیم اما در واقع این کار را نکنیم». این شروط بسیار مهم هستند و باید بر میزان و زمانبندی رهایی و سفت کردن کنترل و مدیریتی دقیقی داشت.

این اصول مبنای یکپارچگی هستند. یکپارچگی در همه مراحل تمرینات برای هنرجوی تای چی چوان بسیار مهم است. این اصل چانگ چوان (مشت زنی بلند، نام دیگر تایچی در گذشته) را رعایت کنید که می گوید: «کسانی که مشت زنی بلند را به خوبی انجام می دهند، مانند رودخانه یانگ تسه و رودخانه زرد هستند که بدون وقفه حرکت می کنند». یکپارچگی فقط به دستها، چشمها، ساختار بدنی، فنون پا و گامها در حین تمرینات تای چی چوان محدود نمی شود بلکه مهمتر از آن اشاره به «آگاه بودن از شِن یون» دارد. شِن یون یک مفهوم چینی است که ترجمه آن به زبان انگلیسی دشوار است. این مفهوم به انرژی شِن (روح و روان) مربوط می شود. یک ترجمه این مفهوم، «ریتم روح و انرژی متعادل» است. به این مفهوم، «روح سرزنده» هم میتوان گفت. اگر شِن یون تمام و کمال وجود نداشته باشد، انجام بی عیب و نقص فرمها هم ممکن نخواهد بود.

در تای چی چوان، تمرکز بر شِن یون بخشی از اهمیتی است که به تمرینِ همراه با «جستجوی شیوه های ذهنی پرورش چی و تمرکز بر آگاهی به جای تمرکز بر نمای بیرونی» داده میشود. تای چی چوان تاکید زیادی بر ذهن، آگاهی، و ساختار و شکل کلی بدن دارد. این سه بخش مکمل یکدیگر هستند. بدون پشتیبانی ذهن و آگاهی، شکل درست (بدن) حاصل نمی شود. بدون ساختار بدنی مناسب نمیتوان آگاهی ذاتی و ذهن را پرورش داد. هنرجویان تای چی چوان باید به دقت به این نکات توجه کنند.

پ)پرورش، گسترش و روان بودن چی

گفته میشود که «پرورش، گسترش و روان بودن چی» معیار دیگری است که باید در حین تمرینات تای چی چوان به آن توجه کرد. چگونه می توان به این «پرورش، گسترش و روان بودن چی» دست یافت؟ باید درکمان را از ماهیت چی بالا ببریم. در چین باستان اعتقاد بر این بوده است که «چی» اصلی ست که همه چیز بر روی زمین از آن به وجود آمده است. وانگ چونگ در کتاب لون هنگ می گوید: «چیِ مابین آسمان و زمین همه چیز را بر روی زمین به وجود می آورد». در طب سنتی چینی، چی در گردش است و فعالیت های حیات بخش را نیز کنترل می کند و فعالیتهای مربوط به ارگان های بدن و تبدیل و توزیع مواد مغذی مانند عصاره حیاتی، مواد ضروری ای که در کانالها و رگ های خونی حرکت میکنند، چی کلیه، و چی جیائوی میانی و ... را امکانپذیر می کند.

در متنی از تای چی چوان سبک سنتی وو با نام نظریه طریق تایچی که در مورد ماهیت/کارکرد است، می خوانیم: « خون به عنوان یینگ-چی (چی مغذی) عمل میکند، چی به عنوان وِی-چی (چی محافظ)؛ خون در اطراف ارگان ها جریان مییابد، چی در استخوانها، ماهیچه ها و رگها؛ اگر خون سالم و چی سرزنده باشد، موها پرپشت خواهند بود و اگر چی به حد کفایت باشد، تاندونها و ناخنها قوی خواهند بود».

متن «تنفس در تای چی چوان و ادراک ذهن» توصیه می کند: «هریک از حرکات در تای چی چوان را به دقت مطالعه کنید. ذهن، (حرکات) تای چی چوان را کنترل می کند، اما رسیدن به مهارتی واقعی نیازمند صرف زمان و انرژی زیاد است. به دقت به رهایی و حرکت چی در ستون مهره ها و ناحیه شکم توجه کنید. دنبالچه را در وضعیت طبیعی و در مرکز نگه دارید و بدن را رها و چابک. سر را به بالا بکشید بدون آن که گردن را سفت کنید».

تای چی چوان یک فرایند پالایش درونی و بیرونی است، آنچنان که گفته شده: «در درون ذهن کاملا در مرکز است و در عین حال در بیرون آنچه نمایان است، راحتی و آرامش است». بخش پرورش درونی تای چی چوان سخت ترین بخش تمرینات است. به همین دلیل، هنرجو باید این هنر را با شیوه های درست فرا گرفته و تمرین کند و این شیوه ها در نظریه های سنتی وجود دارند.

اصول ذکر شده را میتوان در قالب سه نکته خلاصه کرد:

۱- در حین تمرین تای چی چوان، متمرکز باشید همراه با حالتی حاکی.

۲- به اهمیت ناحیه کمر و رهایی ناحیه شکم توجه زیاد داشته باشید (فرو نشستن چی در دان تیین).

۳- رابطه بین دنبالچه رها و کشیدن سر به بالا بدون سفت کردن.

در حین تمرین تای چی چوان، ذهن باید چی را هدایت کند و این نکته ای اساسی است. وقتی ذهن، چی را حرکت دهد، حرکت چی بسیار نرم و روان خواهد شد. ممکن است بسیاری از هنرجویان اهمیت این نکته را درک نکنند. در هنر تای چی چوان، دنبال کردن نرمی فقط به حرکات فیزیکی محدود نمی شود. وقتی چی نرم و روان باشد، می توان «شِن یون» داشت. این ریتم هماهنگ و زیبای انرژی و روحی متعادل است. در شعری آمده است:

قایقی کوچک به دل رودخانه های بزرگ میرود

قایق به سانِ برگی کوچک به موج ها برخورد میکند و بالا و پایین میرود،

مهم نیست که موج ها چقدر بزرگ هستند، در هر صورت می توان قایق را کنترل کرد،

من آرامش خود را حفظ می کنم و قایق را به خانه بازمی گردانم.

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به نویسندگان آن می باشد. استفاده از مطالب با تایید کتبی نویسندگان مجاز است.

Powered By T3 Framework