تای چی چوان سنتی خاندان یانگ

استاد یانگ جنگ دو: خانواده ی من، قدیمی و شناخته شده هستند. نسل های متمادی به آموزش تای چی چوان به عنوان حرفه ی خود پرداخته اند و از این طریق روزگار گذرانده اند. پس از آزادی چین در سال 1949، وزارت ورزش ملی اهمیت زیادی برای تمرین تای چی چوان قائل شد. یانگ جون و من بسیار (نسبت به این شرایط) مفتخریم و احساس مسئولیت می کنیم. من به دلایل بسیار زیادی می بایست (در خود) گونگ فو را پرورش می دادم، اما پرورش گونگ فو به هیچ وجه کار ساده ای نیست. یک وجه آن تمرین کردن است و وجه دیگر افزایش و ارتقا درک و فهم از (مفاهیم) تئوری و نظری می باشد. هم در درون و نیز در بیرون نیازمند تلاش و کوششی بسیار است.

جوانان نسل پیشین پایه ای مشخص و قابل توجه داشتند. زمانی که ما به تمرین تای چی چوان می پرداختیم پیش از طلوع آفتاب حدود ساعت چهار یا پنج صبح از خواب برمی خواستیم. نه تنها به تمرین تای چی چوان می پرداختیم بلکه آموزش هم می دادیم. در تمام طول روز وقت اضافی نداشتیم و تا غروب به همین منوال بود تا دیگر توان حرکت نداشتیم. با این حال در مدتی که تمرین می کردیم برای ما بسیار راحت و دلپذیر بود. در حال حاضر انجام کامل فرم (فرم 103 حرکتی تای چی چوان) حدود 25 دقیقه زمان می برد. در گذشته همین فرم را در مدت 45 دقیقه اجرا می کردیم و در یک جلسه تمرین سه بار متوالی به آن می پرداختیم. زمان (حرکات) انتقالی بین حرکات اصلی فرم طولانی تر، نشست ها پایین تر و حرکات آهسته تر بودند. شدت تمرینات بسیار زیاد بود تا حدی که (پس از تمرین) دست شویی رفتن و بیرون آمدن از تخت خواب برایمان ممکن نبود. در حقیقت مجبور بودیم که از تخت قل خورده و خود را به پایین آن برسانیم. بسیار دشوار بود.

در حال حاضر اما شرایط مانند نسل های گذشته نیست و آن دوران سپری شده است. با نگاهی واقع بینانه به آن دوران می توان گفت که در آن زمان (هنرجویان) تجربه ی مبارزات حقیقی بسیار بیشتری داشتند. تویی شو، مبارزات آزاد دو نفره و تمرینات انفرادی انجام می شد و در نتیجه فرصت های بسیاری جهت تمرین و مبارزات (برای ایشان) وجود داشت. به عنوان نمونه در تویی شو، من و تعدادی از هنرجویان قبل از طلوع آفتاب بر می خواستیم و تمریناتمان را آغاز می کردیم، تمریناتی که به جد جهت پرورش گونگ فو انجام می شد. هم اکنون این گونه فرصت ها بسیار کمتر یافت می شوند. به هر صورت زمانه تغییر کرده و آن دوران که تاکید بیشتر بر رزم بود، گذشته است.

جرمی: بسیاری از هنرجویان به تویی شو علاقمند هستند در حالی که مطلع نیستند که تمرینات چوب اهمیت زیادی در پرورش این بخش دارد. ممکن است در خصوص نحوه ی تمرین با چوب و ماحصل این تمرینات صحبت کنید؟

استاد یانگ جنگ دو: تای چی از چوب بلند برای پرورش قدرت دست ها و هماهنگ سازی تمامی قسمت های بدن استفاده می کند [چوب بلند در اصل از جنس Ligustrum Lucidum بوده و با نام White Wax Wood از آن یاد می شود]. برای این منظور در گذشته از نیزه استفاده می شد که اکنون چوب جایگزین آن شده است [سر نیزه به دلایل ایمنی برداشته شده و از چوب استفاده می شود. تکنیک ها به همان صورت قبل حفظ شده است]. در تمامی سری تمرینات تای چی چوان، تویی شو تاکید بر فشار وارد آوردن و هل دادن دارد و تاکیدی بر وارد آوردن ضربه نیست. در مبارزات آزاد تکنیک های دست به صورت آزاد و جهت ضربه زدن به کار می روند، اما تویی شو متمدنانه تر می باشد.

در تویی شو می بایست دست شما میزان معینی توان و قدرت داشته باشد تا بتوانید "با استفاده از چهار اونس (نیرو)، هزار پوند را منحرف کرده و او را به (موقعیت) خالی هدایت نمایید" [این جمله بخشی از متون کلاسیک تای چی، شعر تویی شو، می باشد]. اگر چه این کار ساده ای نیست، نکته این است که بدن شما باید تا حدی نیرومند باشد. تمرین با چوب مخصوصِ لرزان کمک شایانی به افزایش قوای دست شما نموده و می تواند هماهنگی کل بدن شما را تا سطح بسیار بالایی افزایش دهد.

استاد یانگ جون: هنرهای رزمی بیرونی از بیرون به درون روی بدن کار می کنند، در حالی که هنر های رزمی درونی از درون به بیرون بدن را می سازند. هر دو هدفی یکسان را دنبال می کنند. در تای چی چوان توجه و اهمیتی متقابل به درون (روان) و نیز تنی قوی و تنومند مدنظر می باشد. درون و بیرون هر دو پرورش داده می شوند. جهت پرورش اندام ها، یک روش، تمرین کردن حرکات (فرم) به صورت جداگانه می باشد. روش دیگر استفاده از چوب است که به شما کمک می کند نیرومند تر شوید. فاجین (Fa Jin)، یا رها سازی ناگهانی و خود به خودی (Spontaneous) نیرو (Jin)، تنها مربوط به بیرون (بخش فیزیکی حرکت) نیست. شما باید درون را نیز با آن توام کنید، هماهنگ سازی انرژیِ دان تیان با نیروی اعضای بدن. بیرون و درون با یکدیگر ترکیب می شوند. [تاکید استاد یانگ جون بر استفاده از هر دو منشا نیرو، انرژی ذخیره شده در دان تیان و انرژی فیزیکی بدن می باشد].

در هنگام تمرین با چوب هدف نباید تنها تقویت دست ها (و بالاتنه) باشد. در غیر این صورت (تمرینات شما) همانند هنرهای رزمی بیرونی خواهد بود. شما باید جنبه های درونی را نیز دارا باشید. شکل اندام های بیرونی بایستی مورد تمرین قرار گیرد، اما ایده ی پرورش همزمان و متقابل باید مورد توجه و نظر همیشگی شما قرار داشته باشد.

جرمی: لطفا برخی جنبه های درونی تای چی چوان را بر شمرده و در خصوص آنها صحبت کنید.

استاد یانگ جنگ دو: پرداختن به هنرهای رزمی تنها بر صورت بیرونی اشاره و تمرکز ندارد، بلکه به جنبه های درونی جینگ (Jing)، چی (Qi) و شن (Shen) نیز اشاره و تاکید دارد. آیا آنچه در درون است می تواند ظهور و بروز بیرونی یابد؟ آیا می تواند نمود بیرونی داشته باشد؟ اگر تنها به تمرین (بخش) بیرونی هنر رزمی بپردازید، این کافی نبوده و برخی جنبه ها را از قلم انداخته اید. به طور کلی، جینگ انرژی و قوای پیش زایشی است، چی انرژی حیاتی و مرتبط با خون (Xue) است [مفهوم خون از منظر طب چینی به سبب ماهیت و عملکرد گسترده تر از مفهوم رایجی است که در ذهن ما از خون وجود دارد]، و شِن انرژی روانی و روحانی ماست. ارتباط معین و روشنی بین این سه برقرار است. بدین سبب حرکات می توانند بسیار زیبا، سرزنده و با روح اجرا گردند. هنگام پرداختن به تای چی چوان شخص باید طبیعی، برازنده و همراه با درخششی برآمده از سلامتی و نشاط حاضر باشد. زمانی که من در اداره معادن مشغول به کار بودم در یک گروه آماتور اجرای اپرا شرکت می کردم و تجربیاتی در زمینه ی خواندن اپرای پکن کسب نمودم. اپرای پکن و هنرهای رزمی در این وجه که در هر دو باید جینگ، چی و شن را ابراز نمود، یکسان هستند.

High Pat

‎ استاد یانگ جون در حال اجرای حرکتِ "بالا ایستادن و اسب را جُستن"

جرمی: برای آن دسته از تای چی کارانی که قصد شروع تدریس و آموزش دارند چه توصیه هایی دارید؟

استاد یانگ جنگ دو: در چین سخنی مشهور به این مضمون داریم که نقش معلم به عنوان یک الگو و سرمشقِ فضیلت و یادگیری است. نخست باید الگو و نمونه باشد و سپس نوبت به مهارت ها و(میزان) کمال در آنها می رسد. او باید با هنرجویان خود با صداقت و خلوص رفتار کند. صداقت به من اجازه داده است اعتماد دیگران را دریافت کنم و این مهمترین مسئله است. بدون در نظر گرفتن اینکه شما اهل چین هستید یا کشور دیگری، من با وجدان با شما رفتار می کنم. آنچه در مورد آن صحبت می کنیم شخصیت معلم است. ما چینی ها تاکید ویژه ای روی مسائل اخلاقی داریم و این تنها به هنرهای رزمی خلاصه نمی شود. شما در ضمن هدایت هنرجویان بایستی خود را به عنوان یک الگو ارائه نمایید چرا که هنرجویان نه تنها هنر رزمی را از شما فرا می گیرند بلکه اخلاق و منش شما را نیز مطالعه کرده و می آموزند. در پرداختن به تای چی چوان بایستی متواضع و فروتن باشیم. مآو زدونگ (Mao Zedong) می گفت: "تواضع به شخص فرصت پیشروی و پیشرفت می دهد. باید با مردم صداقت داشت و بی ادعا از دیگران آموخت." بدین سان اگر شما قصد معلم شدن دارید باید نخست یک الگو و سرمشق باشید. اگر این خصوصیات را نداشته باشید، معلمی صادق نخواهید بود.

جرمی: این تابستان در تای یوآن وقتی به اجرای فرم پرداختید برای بسیاری از حاضرین نخستین باری بود که فرم کوتاه جدید را شاهد بودند. چه چیزی شما را بر این داشت تا این فرم را بوجود آورید؟

استاد یانگ جنگ دو: در بسیاری از موارد، به عنوان نمونه در خارج از چین، مردم می خواهند تا به تمرین تای چی چوان بپردازند. اما هنگامی که مشاهده می کنند فرم چقدر طولانی است، حس می کنند کار بسیار مشکلی در پیش دارند. هان هونگ وان از میشیگان [یکی از اساتید سبک سنتی خاندان یانگ] یک بار به من گفت که تعدادی از هنرجویانش نمی توانند فرم را تمرین کنند چرا که فرم برایشان بسیار بلند و مشکل بوده است. بنابراین بعدها به منظور ایجاد فرصت تمرین برای تعداد بیشتری از مردم و علاقمندان و جذب افراد بیشتر جهت فراگیری تای چی چوان، "فرم سیزده حرکتی تای چی" را بوجود آوردم. برخی دیگر از سبک ها فرم سیزده حرکتی را پیش از این بوجود آورده اند و نیز برخی دیگر در گذشته از ایجاد فرم کوتاه برای سبک سنتی یانگ سر باز زده بودند. این فرم تنها از سیزده حرکت تشکیل شده و بسیار ساده است. در این فرم حرکت استقرار روی یک پا و یا ضربات رو به پایین وجود ندارند و به همین دلیل برای افراد مسن مناسب تر است. علاوه بر این از نظر زمانی کوتاه است و در طی مدت یک یا دو دقیقه به پایان می رسد. بنابراین به سبب راحتی و سادگی برای تعداد بیشتری از علاقمندان مناسب بوده و یادگیری و پذیرش آن را برای هنرجویان تازه کار و افراد مسن راحت تر می باشد.

توالی حرکات بدین صورت است:

شروع فرم (حاضر شدن)، دست ها به مثابه ابر، تک تازیانه، (نگاه کردن) به مشت زیر آرنج، درنای سفید بال های خود را می گستراند، لمس کردن زانوی سمت چپ و ضربه زدن، دستها پیپا را می نوازد، بالا ایستادن و اسب را جُستن، ضربه ی رو به جلوی دست، چرخش بدن و ضربت زدن با مشت، گام برداشتن به جلو، رد کردن، باز داشتن و ضربه ی مشت، گام برداشتن به جلو و گرفتن دُم پرنده، دستان متقاطع، بازگشت به حالت نخستین.

اخیرا وقتی در پکن بودم مدیر مجله ی "هنرهای رزمی چین" از من خواست تا فرم سیزده حرکتی دیگری را نیز برای شمشیر (جییِن) طراحی کنم. بسیاری از مردم علاقه به تمرین با شمشیر دارند اما به دلیل سن بسیار بالا و طولانی بودن فرم نمی توانند آنرا به خاطر بسپارند.

جرمی: وقتی شخصی شروع به آموختن تای چی چوان می نماید، به طور کلی چه مراحلی از تمرین را پیش رو خواهد داشت؟

استاد یانگ جنگ دو: در خصوص آموزش تای چی چوان به یک هنرجوی مبتدی، مراحل آموزش به طور کلی به سه مرحله تقسیم می گردد. مرحله ی اول، تمرین به صورت تقریبی (Approximate) است. مرحله ی دوم، تمرین تفصیلی (Detailed) است و مرحله سوم، مرحله ی پالایش و آراسته سازی (Refinement) است. در مرحله اول هنرجو با کلیت فرم (قالب کلی فرم) آشنا می شود و آن را فرا می گیرد و هدف آشنا سازی (ذهن و بدن) او با فرم است. در ابتدای کار درک و فراگیری اصول برای هنرجو مشکل است. با گذشت زمان هنرجو درک پایه ای و ابتدایی پیدا کرده، مفاهیم برای او روشن تر خواهد بود و می تواند حرکات را به یکدیگر ارتباط داده و بدین سان وارد مرحله ی دوم می گردد. بازگشت مجدد به فرم و فراگیری و به کار بستن "ده اصل بنیادی تای چی چوان" در فرم و تمرین بر اساس استانداردهای بالاتر. مرحله ی نهایی برای هنرجو بازگشت به ابتدا و پالایش و اصلاح همه چیز می باشد. با توجه به پایه ی ضعیف هنرجوی مبتدی در آغاز کار، اگر الزامات اولیه خیلی سخت گیرانه باشد، او نمی تواند به اهداف مورد نظر دست یابد.

پرورش گونگ فو فرآیندی زمان بر است. خوب و صحیح تمرین کردن تای چی تنها نیازمند درک و فهم (آن) نیست. از این منظر تمرین تای چی مشابه دیگر چیزها نیست. نیازمند تمرین کردن در عمل، انجام دادن آن و موفق شدن در انجام آن است. اما "تمرین کردن در عمل" برای افراد مختلف متفاوت است. برخی در یادگیری و اجرای حرکات و دریافت آموزه ها سریع تر هستند و به زمان کمتری احتیاج دارند و برخی دیگر کند تر فرا می گیرند. به دلیل تفاوت های فردی، معلم می بایست نحوه ی آموزش خود را با در نظر گرفتن این تفاوت ها، با شرایط خاص هر کدام از شاگردانش تطبیق دهد. به طور کلی اصول مربوط به هر یک از مراحل سه گانه ی بر شمرده شده در بالا باید در آموزش مورد توجه قرار گیرد. آموزش به مربیان و شاگردان تواناتر نیازمند تلاش کمتری است و برای دیگران به تلاش بیشتری احتیاج است. به عنوان نمونه، برخی از هنرجویان پس از اینکه تحت آموزش قرار گرفتند (و حرکاتشان اصلاح شد)، پس از گذشت مدتی دوباره به همان شیوه ی اجرای سابق خود باز می گردند. در این حالت تا حدودی احتیاج به زحمت بیشتری وجود دارد. بنابراین قوه ی درک از مهمترین الزامات پرداختن به تای چی چوان می باشد.

جرمی: شما در صحبت های خود ذکر کردید که (پرورش) گونگ فو فرآیندی زمان بر است. معنای گونگ فو چیست؟

استاد یانگ جنگ دو: ساده ترین توضیح در مورد سوال شما این است که پرداختن به گونگ فو، شامل پرورش قدرت و استحکام و نیز مهارت می باشد. از طریق تمرین، قدرت و استحکام افزایش می یابد. بخش دیگر گونگ فو مربوط به پرورش مهارت است. صرف دانستن چیزی موجب کسب مهارت نخواهد شد، بلکه باید آنرا به حیطه ی عمل در آورید. صرف نظر از این که به کدام یک از هنرهای رزمی می پردازید، به عنوان نمونه مشت بلند یا یکی از هنرهای رزمی درونی، شما باید مهارت و نیز قدرت را توامان دارا باشید.

هم اکنون که به گذشته می نگرم، به زمان های دور، پرداختن و تمرین گونگ فو همانند حال حاضر نبود. در گذشته تاکید بر تمرینات سخت و با شدت زیاد بود. امروز، این نوع تمرینات خیلی مناسب حال افراد نیست چرا که خستگی بیش از حد می تواند به بدن آسیب وارد کند. علاوه بر این برخی، تمرینات سخت و شدید را به شیوه ای نادرست انجام می دهند و بعدها، که حتی شاید پیش از رسیدن به سنین بالا باشد، مشکلات بروز می نماید. بنابراین همگام با پیشرفت جامعه، رویکردی علمی تر به تمرین با تاکید برتکنیک های تمرین مورد حمایت و پشتیبانی می باشد. با این حال از نقطه نظر گونگ فو، شما باید به سختی تمرین و تلاش نمایید. تنها صحبت کردن در مورد آن بدون درگیر شدن در تمرینات سخت کافی نیست.

به طور کلی تمرین با دو هدف انجام می شود: نخست افزایش سلامتی و درمان بیماری است. تمرین فرم، به ویژه در صورتی که طبق استانداردهای ما (خاندان یانگ) انجام شود، منجر به افزایش سلامتی شخص و درمان بیماری ها در وی می شود. مزید بر این، اگر شما علاقمند باشید هدف دوم، که سطح بعدی است، را نیز کاوش خواهید نمود که آن تلاش در راستای پرورش گونگ فو می باشد. تنها اگر به واقع علاقمند و مشتاق باشید می توانید به تمرینات خود (به مسیر خود) اطمینان کنید. اگر به اجبار کاری را انجام دهید، آنرا به خوبی انجام نخواهید داد. برای پرورش گونگ فو نمی توان از تمرینات سخت واهمه داشت و شما باید واجد المان های دیگری نیز باشید. مستلزم توانایی تشخیص و تمیز همراه با درک بالا می باشد. در کنار این ها، شخص باید چابک بوده و حرکاتش قدرتمند باشد. حضور تمامی این موارد به شخص اجازه می دهد (در خود) گونگ فو را بپروراند. اما اشخاص در تمرینات خود متفاوتند. برخی طی مدت چند سال پِی و پایه ای خوب را پرورش می دهند و برخی دیگر به زمان بیشتری احتیاج دارند. حقیقتا از شخصی به شخص دیگر متفاوت است.

جرمی: با در نظر گرفتن اینکه تای چی بر پایه ی فرهنگ چین شکل گرفته است، آیا گمان می کنید به طور کلی خارجی ها آهسته تر تای چی را فرا می گیرند؟

استاد یانگ جنگ دو: گمان می کنم این امری مطلق نیست. به دلیل اینکه چینی ها در فرهنگ مشرق زمین بزرگ می شوند، شرایط آنها زمانی که تای چی را فرا می گیرند کمی بهتر است. مشابه همین مورد می توان به تحصیل چینی ها در علوم مدرن اشاره نمود: اگر غربی ها راهبر و پیشرو در زمینه ی علم مدرن هستند به این معنی نیست که چینی ها نیز نمی توانند در خط مقدم این عرصه حضور داشته باشند. به طور کلی آسیایی ها و به ویژه مردم سرزمین چینی تحمل کار، سختی، تلخی و تلاش بسیار را دارند و تمرین تای چی چوان نزدیکی بیشتری با این سبک و سیاق دارد. در حال حاضر، بسیاری از مردم (در سرتا سر جهان) تای چی چوان تمرین می کنند تا بدن خود را قدرتمند ساخته و سلامتی خود را افزایش دهند و برای این دسته (سختیِ کار) اهمیت چندانی ندارد. با این حال از منظر تمرین و پرداختن به گونگ فو، چینی ها توانایی تلاش و کوشش بسیار و تحمل سختی ها را دارند.

جرمی: علاوه بر جنبه های رزمی و سلامت بخش تای چی، پرداختن به آن چه مزایای دیگری دارد؟

استاد یانگ جنگ دو: بیشتر مردم برای بهبود سلامتی و درمان بیماری به تمرین تای چی چوان می پردازند. اما تای چی چوان یک فعالیت چند جانبه است و مزایای دیگری نیز علاوه بر این ها دارد. به دلیل تاکید بر اجرای صحیحِ شکل و صورت حرکات، لذت از جنبه های زیبایی شناسانه این هنر از دیگر مزایای آن است. همچنین شخصیت فرد را شکل می دهد و نیز پلی برای تبادل فرهنگ ها میان مردمان است. بر نشست چی (Qi) در دان تیان تاکید می کند، سکون و حرکت را ترکیب می کند. تای چی چوان به هنری چند وجهی تکامل یافته است و تنها یک هنر رزمی نیست.

مقداد عبدی

خرداد ماه 1392

پی نوشت: شایان ذکر است مطالبی که در داخل کروشه [ ] آورده شده است استنباط نویسندگان این وبسایت می باشد که بر اساس مطالعات تطبیقی، و تجربه ی ایشان در تای چی سنتی خاندان یانگ جهت هر چه روشن تر بیان کردن مفهوم متن آورده شده است. نیز شایان توجه است که این مقاله با کسب اجازه از انجمن بین المللی خاندان یانگ ترجمه و منتشر شده است.

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به نویسندگان آن می باشد. استفاده از مطالب با تایید کتبی نویسندگان مجاز است.

Powered By T3 Framework