تای چی چوان سنتی خاندان یانگ

گفتاری در باب پرداختن به تای چی چوان

گفتاری در باب پرداختن به تای چی چوان

A Discussion of Taijiquan Practice

 استاد یانگ چنگ فو در حال اجرای حرکت "تازیانه"

نویسنده: استاد یانگ چنگ فو (Master Yang Cheng Fu)

برگردان از چینی به انگلیسی: لوییس سواِیم (Louis Swaim)، جری کرین (Jerry Karin)

برگردان به فارسی: مقداد عبدی (Meghdad Abdi)

پیش گفتار برگردانندگان (Introduction):

از استاد فقید یانگ چنگ فو سوای دو جلد کتاب ماندگار و ارزشمندش، دو اثر مکتوب بسیار مهم دیگر نیز به یادگار مانده که همواره راهنما و راهگشای تای چی کاران در طی سالیان بوده است. اثر نخست، "ده اصل بنیادی تای چی چوان" می باشد که در جامعه ی تای چی در سراسر جهان از شهرت بالایی برخوردار است. ما نیز پیش از این توفیق برگردان این اثر به زبان فارسی را داشتیم که در همین وبسایت در دسترس علاقمندان قرار گرفته است. اثر دوم که مورد بحث در این مقال می باشد، "گفتاری در باب پرداختن به تای چی چوان" است که افتخار برگردان آن به زبان شیرین فارسی برای نخستین بار به دست آمد که از این بابت بسیار خوشنودیم. این اثر توسط استاد یانگ چنگ فو بیان شده و جانگ هونگ کویی (Zhang Hong Kui) آنرا مکتوب کرده است. در این برگردان از دو ترجمه ی صورت گرفته توسط آقایان لوییس سواِیم و جری کرین استفاده شده است و به دلیل در اختیار نداشتن اصل متن چینی به متون انگلیسی اکتفا شد.

این رهنمودها فارغ از سبکهای مختلف تای چی چوان، برای تمامی تای چی کاران و علاقمندان قابل استفاده می باشد. مطالعه و تفکر در این آثار بارها توسط اساتید به تای چی کاران توصیه شده است. این تاکید نه فقط برای مبتدی، که برای منتهی نیز به همان اندازه می باشد چرا که با پیشرفت و کسب مهارت در تای چی و درک و دریافت آن، به سطح بالاتری از بینش نسبت به موارد و سطوحی که کلمات این متون به آنها اشاره دارند خواهد رسید. این نکات از آن جهت اهمیت بسیار دارد که تای چی کاران عزیز را به گونه ای متفاوت از دیدن و دریافتن آگاه ساخته و دعوت می نماید: مطالعه و تجربه ی مکرر یکایک اصول مطرح شده در متون تا کسب آگاهی درونی بدون واسطه ذهن، تجربه ای در سطح درکِ حس گونه. امید است که برگردان حاضر مفید فایده برای علاقمندان و تای چی کاران عزیز قرار گیرد. شایان ذکر است مطالبی که در داخل کروشه [ ] آورده شده است استنباط نویسندگان این وبسایت می باشد که بر اساس مطالعات تطبیقی، و تجربه ی ایشان در تای چی سنتی خاندان یانگ جهت هر چه روشن تر بیان کردن مفهوم متن آورده شده است. پیشاپیش از کاستی های موجود در این سطور پوزش می طلبیم و از پیشنهادات شما اساتید، مربیان، تای چی کاران و علاقمندان سپاسگزاریم.

مقداد عبدی

بهمن ماه سال 1391

 گفتاری در باب پرداختن به تای چی چوان

اگرچه هنرهای رزمی چینی به سبک ها و گونه های بسیاری دسته بندی می شوند، آگاهی از این حقیقت که تمامی تکنیک های آنها بر اساس اصول فلسفی پایه گذاری شده اند، حائز اهمیت بسیار می باشد. آن دسته از پیشینیان و نیاکان ما که سراسر عمر خود را وقف آن نموده و همچنان توفیق درک کامل اسرار آن را پیدا نکرده اند در طی قرون قابل مشاهده هستند. اگر هنر جویان یک روز را با تلاش، کوشش و تمرین بگذرانند حاصل همان یک روز تلاش عاید آنها می شود. با گذشت روز ها و ماه ها، موفقیت از پی آن بدست می آید.

تای چی چوان هنر در برداشتن سختی (Hardness) در میان نرمی (Softness) است، سوزنی در میان رشته ای  از پنبه. تکنیک ها، فیزیولوژی و مکانیک حرکتی آن آمیخته با اصول فلسفی درخور توجه و چشم گیری است. بدین سبب آنانی که این روش [تای چی چوان]  را مطالعه [و تمرین] می کنند بایستی سطوح مشخص و معینی را پیموده و مدت زمان شایسته ای را طی کنند. اگر چه هدایت و رهنمود های یک استاد برجسته و کوشش ساعیانه با دوستان نباید به هیچ رو دست کم گرفته شود، تمرین انفرادی روزانه دارای بیشترین اهمیت می باشد. اگرنه، شخص می تواند مدتها به بحث درباره ی آن پرداخته و یا برای سالیان به آن فکر کند اما به محض درگیرشدن در مبارزه، تهی از درون و به مانند تازه کاری خواهد بود که فاقد مهارت و گوهر کسب شونده از تمرینات مداوم روزانه (گونگ فو) است. قدما گفته اند: "می توان تمام روز بی نتیجه به فکر کردن پرداخت، بهتر آن است که به تمرین بپردازند." اگر شما شب و روز، در گرما و سرما بدون استثنا، به تمرین و آراستن (refine) مهارت های خود بپردازید و به محض فکر کردن به تمرین و حس انگیزش در خود، تمرین را آغاز نمایید، پیر و جوان، زن و مرد، موفق خواهید شد.

اخیرا هنرجویان تای چی چوان از شمال تا جنوب [چین] گسترده شده اند و مشتاقان روز به روز افزوده می شوند و این سبب بهبود دورنما و چشم انداز هنر های رزمی خواهد شد. بنابراین در میان مشتاقان، آن دسته از هنرجویانی که صادقانه خود را وقف پرداختن به آن می نمایند آینده ای بی حد و مرز را پیش رو دارند. به یقین، ما از نظر تعداد هنرجوهیچ گونه کاستی نداریم. با این حال همواره دو دسته اجتناب ناپذیر هستند: نخست آنانی که دارای استعدادند، جوان و قوی اند، درک و استنباط بالایی داشته و از افراد عادی هوشمندتر هستند. بسا مایه تاسف و اندوه که به ندرت به موفقیت دست می یابند و با این حال از سطح خود خوشنودند و ناگهان از هنرجویی دست می کشند و یارای تحمل کاری بدین سان بزرگ را ندارند. دوم آن دسته می باشند که بی صبرانه جویای نتایج سریع و زود هنگام اند اما در پیشرفت خود بی دقت و کم توجه اند. پیش از پایان یک سال کامل، آنها فرم های دست، شمشیر باریک (جییِن)، شمشیر پهن (دائو) و نیزه (چیانگ) را فرا گرفته اند. اگرچه می توانند از باب تکرار و از سر عادت حرکات را پیروی و تقلید کنند در حقیقت هیچ گاه از اسرار آگاهی نمی یابند. مادامی که کسی جهات، حرکات، بالا، پایین، درون و بیرون آنها را بررسی نماید، همگی نادرست می باشند. در صورتی که بخواهید اصلاح کنید، بایستی یکایک حرکات را درست کرده و از این گذشته اصلاحاتی که صبح انجام داده اید، به شب نرسیده فراموش می شوند. بدین سبب است که اغلب گفته می شود: "آموختن تای چی آسان و اصلاح کردن آن بسیار مشکل است." این سخن از آنجا سرچشمه گرفته که نتایج زودهنگام دنبال می شود. اگر این نسل حاضر به سبب اشتباه [دریادگیری]، اشتباهات خود را به دیگران نیز منتقل نمایند مایه پرشانی بسیار برای آینده هنرهای رزمی می باشد.

 در ابتدای آموختن تای چی چوان، شخص بایستی فرم را مطالعه نماید. مطالعه ی فرم به معنای یادگیری هر یک از حرکاتی است که در چهارچوب آموزشی (سیلابس) از آنها نام برده شده است، هر حرکت آنگونه که استاد آنرا آموزش می دهد. هنرجو می بایست با عزمی استوار و با ذهنی آرام و فرونشسته تفکر کند، به خاطر بسپارد و بر طبق آن به تمرین بپردازد. این را مطالعه فرم می نامند. در این دوره هنرجو باید بر روی "درون، بیرون، بالا و پایین" تمرکز کند. در خصوص درون همان است که گویند "از ای (yì) استفاده کنید، نه از لی (lì)" [اصل ششم از ده اصل بنیادی تای چی چوان]. در خصوص پایین، شخص چی (qì) را در دان تیان (dāntián) فرو می نشاند. در خصوص بالا، "انرژی سرشار و نامشهود تاج سر را به سمت بالا هدایت می کند" [اصل اول از ده اصل بنیادی تای چی چوان]. در خصوص بیرون، سرتاسر بدن چابک و سبک، مفاصل به یکدیگر دوخته و بدین سان یکپارچه می باشند، از کف پا تا پاها تا به کمر. شانه ها فرونشانده و آرنج ها خمیده [پایین قرار گرفته] و به مانند اینها. هنگامی که شروع به یادگیری تای چی چوان می نمایید این چند جمله را روز و شب تفکر کنید و به خاطر بسپارید تا بی واسطه ذهن [و مفاهیم ساخته و پرداخته ی آن] آنها را درک و دریافت کنید. هر حرکت و وضعیت بایستی همواره به دقت بررسی گردد و رفتار و سلوک شخص در تمرین بایستی همواره جویای آنچه درست است باشد. زمانی که یک فرم را کامل کردید، سپس به تمرین روی دیگری بپردازید. بدین سان و به تدریج در تمرین خودبه تکامل می رسید. اگر به همین صورت ادامه بدهید و همواره [خود را] اصلاح کنید، با گذشت زمان انحرافی از اصول رخ نخواهد داد.

هنگام تمرین حرکات، تمامی مفاصل در سرتاسر بدن می بایست رها، گشاده و طبیعی باشند. نخست، شخص نباید [جریان] چی (qì) را در دهان و ناحیه ی شکمی باز دارد. دوم اینکه باید مانع تجمع نیرو [و فشار] در دستها، پاها و کمر گردد. این دو ذهنیت توسط افراد مختلف در سبک های درونی رزمی بیان شده است. با این حال، زمانی که شروع به حرکت می کنند با یک چرخش بدن، ضربه ی پا و پیچش کمر دچار کاستی نفس شده و بدنها شان دچار آشفتگی می شود. این ایرادات از نگاه داشتن نفس و افزودن نیرو [و فشار] به حرکات سرچشمه می گیرد.

استاد یانگ چنگ فو در حال اجرای حرکت "گرفتن دُم پرنده"

1- به هنگام تمرین، سر نباید به حالت مایل، کج و خمیده قرار گیرد. این همان است که گویند "سر از قسمت بالا آویخته (suspended) شده است"، و یا این پندار که شیء ای بر روی سر شخص قرار گرفته است. نسبت به راست کردن (سر) که با سفتی و کرختی همراه شود هوشیار بوده و از آن بپرهیزید. این معنای "آویخته شدن" است. اگرچه خیرگی نگاه به سمت پیش رو و یکنواخت می باشد، گاهی خط سیر نگاه در حین تغییر وضعیت بدن آن را دنبال می نماید و نقشی کلیدی در این تغییرات و تبدیلات داشته که موجب تکمیل وضعیت قرارگیری بدن و تکنیک ها خواهد شد. همچنین نگاه تهی است [مفهوم تهی این است که نگاه تمامیت آنچه در دید قرار می گیرد را در بر دارد، بدون تمرکز روی چیزی خاص، چرا که به محض تمرکز روی چیزی، کلیت از دست می رود. این یعنی همان سطح و حالتی است که آقای جوانگ زه (Zhuang zi)، عارف بزرگ چینی، آنرا چنین توصیف کرده است: "استاد ذهنش را به سان آینه  به کار می بندد. (ذهن او) از پی هیچ روان نمی شود، آنچه بدان درآید خوش آمدی در پی اش نیست. پاسخ می دهد، اما نمی اندوزد."].  دهان باز است در عین بستگی، و بسته است در عین باز بودن. بازدم از دهان و دم از راه بینی به صورت طبیعی انجام شود. اگر بزاق در دهان و زیر زبان جمع شد آنرا فرو داده و بیرون پرتاب نکنید.

 2- بدن باید در (وضعیت) مرکز(ی) قرار گیرد، کشیده و یکسو بدون تمایل به سمتی. ستون مهره ها به همراه دنبالچه (وِیلو، weilu) به سمت پایین، بدون کج شدگی و حالتِ مایل قرار گیرد [وِیلو نقطه ای است از نقاط مهم طب سوزنی در بدن ما که محل قرار گیری آن با قسمتی از استخوان دنبالچه در یک امتداد می باشد]. به هنگام انجام تغییرات باز کردن (kāi) و بستن (hé)، بایستی کمر انعطاف پذیر باشد که حاصل در بر گرفتن سینه و بالا کشیدن ناحیه پشت بدن و پایین آوردن شانه ها می باشد. این امری است که در مراحل ابتدایی یادگیری بایستی توجهی ویژه به آن نمود. اگر نه، پس از گذشت زمان اصلاح دشوار می شود و شخص به سختی و کرختی می گراید. حتی اگر شخص تلاشی دو چندان نماید، مشکل بتواند بهره ای ببرد.

 3- مفاصل دو دست بایستی رها (sōng) و گشاده باشد. شانه در وضعیت فرونشانده شده قرار می گیرد و آرنج ها خمیده به سمت پایین، کف دست کمی کشیده و انگشتان اندکی خمیده می باشند. از ای (yì) جهت به حرکت درآوردن دست ها و از چی (qì) برای دوختن (یکپارچه سازی) [تمامی مفاصل بدن] تا به انگشتان استفاده کنید. با گذشت روزها و ماه ها ، انرژی درونی [در سراسر بدن] رخنه کرده و آراسته (refined) می گردد، توانایی های ناشناخته [تا به اکنون]، به خودی خود آشکار می گردد.

4- شما بایستی بین دو حالت پر و خالی در دو پا، تمایز قائل شوید [نسبت به تغییرات بین حالات پر و خالی آگاه باشید]، پاها را به مانند گربه بالا برده و پایین بگذارید. هنگامی که وزن بدن به پای چپ منتقل شود، پای چپ پر و پای راست خالی می باشد. زمانی که به سمت راست منتقل می شود، آنگاه پای راست پر و پای چپ خالی است. آنچه در اینجا خالی نامیده می شود، خالی کامل (تهی) نیست چرا که قدرت هنوز به طور کامل آنرا ترک نکرده است. بلکه برای قصد و نیت (احتمالی) باز شدن و بسته شدن ذخیره و حفظ شده است. آنچه پر نامیده می شود نباید با بکار بردن افراط گونه ی نیرو و انرژی همراه شود. بنابراین پاها باید مطابق اصل یکسویی عمودی (vertical alignment) خم گشته [یکسویی عمودی اشاره دارد به یکسویی زانوها و پاها و میزان پیشروی زانوی پای جلو نسبت به پنجه ی همان پا]، و فراتر از آن نیروی بیش از حد خوانده می شود که در ضربه زدن به سمت جلو، بدن تعادل و مرکزیت خود را از دست می دهد.

5- در مورد پاها، شخص بایستی در روش های ضربه زدن با پاهای چپ و راست بین ضربه های پای جداشونده (fēnjiǎo، seperation kick) و ضزبه ی با پاشنه ی پا (dēng jiǎo، heel kick) تمایز قائل شود. در اولی تمرکز بر روی پنجه پاست و در دومی تمرکز روی تمامی کف پا می باشد. آنجا که ای (yì) بدان رسد (حضور داشته باشد)، چی (qì) بدانجا می رسد (حضور پیدا خواهد کرد). آنجا که چی (qì) بدانجا رسد، جین (jìn) بی شک پی روی کرده و آنرا دنبال خواهد کرد. شایان توجه است که مفاصل پاها بایستی رها، گشاده، روان و استوار در صدور انرژی باشند. در این اوقات، بسیار آسان امکان تجمع و گردهم آوری انرژی سخت (و سفت) فراهم می شود. در صورتی که بدن خمیده باشد (حتی بسیار جزیی)، بدن شما استوار نخواهد بود و ضربه ی پای شما قدرت چندانی نخواهد داشت.

دوره ی فراگیری تای چی چوان با تمرین و مطالعه ی فرم دست (تای چی چوان) آغاز می شود و به دنبال آن تویی شو تک دستی، تویی شو با گامهای ثابت، تویی شو با گام های متحرک، دالو (گردش بزرگ، dàlǚ)، سان شو و سپس شمشیر باریک دو لبه (تای چی جییِن، Taiji jian)، شمشیر پهن یک لبه (تای چی دائو، Taiji dao)، نیزه (تای چی چیانگ، Taiji qiang) و مانند آنها. در خصوص زمان تمرین، هر روز پس از برخاستن از خواب دو بار تمرین کنید. اگر در روز زمان کافی در اختیار ندارید، دو بار پیش از خوابیدن تمرین کنید. در طول زمان یک روز، شخص باید هفت الی هشت بار تمرین کند ولی حداقل یک بار را حتما باید تمرین کرد. توجه داشته باشید که از تمرین کردن پس از نوشیدن الکل و یا بلافاصله پس از میل کردن یک وعده خوردنی پرهیز کنید. اما در خصوص مکان تمرین، حیات، باغ، یا یک سالن بزرگ با گردش هوای خوب و نور کافی مناسب است. از مکان هایی که در معرض وزشهای شدید باد هستند و نیز مکان های سرد، مرطوب و قدیمی با بوی کهنگی و نا دوری کنید. از آنجایی که تنفس در حین تمرین عمیق می شود ممکن است جریان هوا (باد) و هوای مرطوب به درون بدن رخنه کرده و روی اندام های داخلی تاثیر (نامطلوب) بگذارد و در نتیجه شخص به راحتی در معرض بیماری قرار خواهد گرفت. در خصوص لباس تمرین، مناسب ترین حالت لباس جادار با پارچه ای ساده برش خورده و کفش هایی با نوک پهن می باشد. در صورتی که پس از تمرین بدن عرق کرده است از در آوردن لباس ها و در معرض قرار دادن پوست بپرهیزید و نیز از شستشو با آب سرد. اگرنه، ممکن است بیمار شوید.

استاد یانگ چنگ فو در حال اجرای حرکت "دستها پیپا را می نوازد"