تای چی چوان سنتی خاندان یانگ

یی جین جینگ، نام حرکات، سرچشمه و خواص آنها

易筋经十二式

  دوازده حرکت مجموعه کلاسیک "یی جین جینگ"

به قلم: مقداد عبدی

 بخش نخست: مروری اجمالی بر تاریخچه و ریشه های یی جین جینگ

شاید بتوان گفت که یی جین جینگ مشهور ترین مجموعه چی کونگ در کشور چین و سراسر دنیاست. در فیلم های چینی از آن به عنوان آموزه هایی مرموز یاد می شود که هر کس آن را فرا گیرد به قدرتی ورای تصور دست خواهد یافت. صرف نظر از داستان ها و اسطوره هایی که در این رابطه گفته شده آموزه های یی جین جینگ و تمرینات مرتبط با آن برای تقویت تن و روان بسیار موثر است و در طی قرن ها و سالیان متمادی، اگرچه دستخوش تغییرات بسیار شده، همواره جایگاه خود را به عنوان بخش مهمی از دانش چی کونگ نگاه داشته است. 

در مورد سرچشمه یی جین جینگ میان پژوهشگران و اساتید چینی بحث بسیار بوده و هست. مشهور ترین روایت، سرچشمه آن را راهبی بودایی می داند که از سرزمین هند به معبد شائولین آمده و پس از نه سال خلوت در غاری در بالای کوه سونگ (嵩山) دو اثر جاودان یی جین جینگ (易筋经) و شی سویی جینگ (洗髓经) را در قالب دو کتاب از خود به جای می گذارد. نام او پوتی دامو (菩提达摩) یا بودی دارما است. غاری با همین اسم و رسم امروز نیز در بالای کوه سونگ پابرجاست و بسیاری از آن دیدن می کنند. 

روایت دیگر یی جین جینگ را آموزه ای دائویی معرفی می کند، ظهوری از تمرینات دائویی بر پایه افزایش طول عمر به واسطه پرورش چی. این نوع از تمرینات بیشتر منطبق بر فلسفه و آموزه های دائوئیست هاست تا بودایی ها. عبارت معروف زیر گویای این رویکرد است:

筋长一寸，寿长十年

 یک سون^۱ به بلندای تاندون^۲ هایت بیفزا، ده سال بر عمر طولانی ات افزوده خواهد شد.

مثال دیگر از این نوع رویکرد دائوییست ها مربوط به کتاب کلاسیک طب هوانگ دی (黄帝内经) است که از مهمترین منابع طب چینی در طی بیش از دو هزار سال گذشته بوده است.

夫道者, 能却老, 而全形

آنان که از دائو پیروی می کنند، پیری را از خود دور نگاه می دارند و بدن شان سالم و جوان می ماند.

همچنین در متون کلاسیک تای چی چوان (十三势哥) در باب هدف از پرداختن به تای چی چوان آمده است:

详推用意终何在？益寿延年不老春

در اندیشه ام که در نهایت هدف چیست؟ آن سال های طولانی عمر و امتداد بهار جوانی ست.

معروف است که راهبی دائویست به نام زه نینگ در سلسله مینگ (۱۳۶۸ - ۱۶۴۴) یی جین جینگ را به رشته تحریر در آورده و نام نویسنده آن را دامو ذکر کرده است. این سنت در بین چینیان از گذشته مرسوم بوده است، شخصی اثری ارزشمند می آفریده و به نشان فروتنی، یا به نشان احترام به استادی در گذشته و یا برای اطمینان از محفوظ ماندن اثرش در نسل های آتی نام نویسنده را از بین بزرگان درگذشته انتخاب می کرده است. بدین سان گروهی بر این باورند که یی جین جینگ برآمده از سنت دائویی ست و گروهی بر این باور که آموزه ایست بودایی. در این میان یک نکته بسیار مهم است:

یی جین جینگ آموزه ای از سرزمین چین است و نه هندوستان.  

اما دلیل این حرف چیست؟ پاسخ ساده است، یی جین جینگ بر پایه نظریات طب چینی استوار شده است، به ویژه نظریه مریدین ها (经络学说) که مختص طب چینی ست. بنابراین جریان فکری پژوهشی فراگیری در کشور چین یی جین جینگ را محصول فرهنگ و دانش سنتی چین می دانند و بر این باورند که ارتباط معناداری با سنن هندی ندارد. البته رنگ و بوی بودایی در نام برخی حرکات آن واضح است، مانند حرکت اول که از "وِی توُ" نام برده می شود، او از بودی ساتوا (菩萨) های مشهور سنت بودایی ست و محافظ دارما. با این حال نشان از تاثیر جریان مهم بودیسم چینی دارد. نظریه دیگری هم در مورد ریشه های یی جین جینگ مطرح است که با این تاثیر هماهنگ است. به طور خلاصه گروهی بر این باورند که یی جین جینگ برگرفته از تمرینات سنتی دائو یین (导引) است که در زمان سلسله های چین و هَن (۲۲۱ قبل از میلاد تا ۲۲۰ بعد از میلاد) مرسوم بوده و طی سلسله های تانگ و سونگ (۶۱۸ - ۱۲۷۹) توسط راهبان معبد شائولین توسعه و تکامل پیدا کرده و در زمان سلسله مینگ (۱۳۶۸ - ۱۶۴۴) فراگیر شده است.

     وِی توُ، چو را پیشکش می کند

دانستن هر سه این نظریات و نیز نظریات مطرح دیگر در این رابطه ما را به سوی درک ژرف تر و ایجاد ارتباطی معنادارتر با این آموزه ها سیر خواهد داد، از این رو حائز اهمیت اند.  تلاشم بر این بود که در این گفتار کوتاه خلاصه ای از نظریات مهم در مورد ریشه های تاریخی یی جین جینگ را با علاقمندان و مخاطبان گرامی به اشتراک بگذارم. بی شک خوانندگان علاقمند به درک عمیق تر این نظریات باید مطالعات گسترده تری را در پیش گیرند و به منابع بیشتری رجوع کنند.  

بخش دوم: نام حرکات مجموعه قطعات یی جین جینگ

 دانستن نام قدم نخست در آشنایی ست. برای آشنایی با شخصی ابتدا باید نام دقیق او را بدانید وگرنه امکان آشنایی بیشتر بسیار محدود می شود. این اصل برای پرداختن به تای چی، چی کونگ و یا هر هنر دیگری نیز برقرار است. پس چه بهتر که نام آنچه را انجام می دهیم بدانیم. برگردان نام های چینی به زبان پارسی کار ساده ای نیست، بنابراین برگردان زیر نیز به دور از خطا نخواهد بود. باشد که در آینده و به مرور زمان ایرادات برطرف گردد.

易筋经十二式名称

 نام دوازده حرکت مجموعه کلاسیک "یی جین جینگ"

1- 韦陀献杵第一式

     Wéi tuó xiàn chǔ

     وِی توُ، چو را پیشکش می کند^۳

2- 横担降魔杵 

     Héng dān xiángmó chǔ

     نگاه داشتن چو، در وضعیت افقی، برای تسلیم کردن اروح پلید^۴

3- 掌托天门

     Zhǎng tuō tiānmén 

     دست ها (وِی توُ)  دروازه آسمان را نگاه می دارند^۵ 

4- 摘星换斗势 

     Zhāi xīng huàn dòu shì

     چیدن ستاره وتنظیم دوباره صورت فلکی

5- 倒拽九牛尾式

     Dào zhuài jiǔ niú wěi shì      

     گرفتن دم نه گاو و کشیدن آنها به سمت عقب 

6- 出爪亮翅式 

     chū zhǎo liàng chì shì

     نشان دادن بال و بیرون آوردن چنگال ها

7- 九鬼拔马刀式 

     Jiǔguǐ bá mǎdāo shì  

     نه شبح، (شمشیر) دائو را (از غلاف به بیرون) می کشیم

8- 三盤落地式

     Sān pán luòdì shì 

      سه سطح (در بدن) به سمت پایین نشست می کنند

9- 青龍探爪式 

     Qīng lóng tàn zhuǎ shì 

     اژدهای لاجوردی چنگالش را بیرون کشیده و نشان می دهد 

10- 卧虎扑食式

       Wò hǔ pū shí shì

       ببرخیزان برروی شکارش می جهد

11- 打躬击鸣天鼓式

       dǎ gōng jī míng tiān gǔ shì

       تعظیم کردن و نواختن بر طبل آسمانی

12- 掉尾摇头

      Diào wěi yáo tóu

      تکان دادن سر و جنباندن دم

منبع مطالب ذکر شده:

در دانشگاه های طب چینی یی جین جینگ و شائولین نِی گونگ به عنوان واحدهای درسی، با نام های "تویینا گونگ فا (推拿功法)" ۱ و ۲، جداگانه برای دانشجویان سال اول طب چینی تدریس و به صورت روزانه در طول ترم های مربوطه تمرین می شود. پیش نیازی ست برای واحد درسی تکنیک های تویینا و هدف تقویت قوای بدنی و ذهنی دانشجویان است تا بتوانند در آینده و به مرور، درمان به روش تویینا را اصولی انجام داده و از پس آن برآیند. در همین راستا اشاره به این مطلب خالی از لطف نیست که محتوای آموزشی واحد درسی تربیت بدنی ۱ "فرم ۲۴ حرکتی تای چی چوان استاندارد" و تربیت بدنی ۲ "مجموعه چی کونگ پنج حیوان" است. من نیز در طول تحصیل در دانشگاه طب چینی شانگهای این مجموعه های کلاسیک را آموخته و سپس به دلیل علاقه شخصی که به فراگیری آنها داشتم این روند را ادامه داده ام. پس از بازگشت به ایران به مرور و با تاکید و تشویق همکاران راه دیده و کارکرده شروع به آموزش آنها کرده ام. امید است مفید واقع گردد.  

مقداد عبدی

دی ماه ۱۴۰۱

تهران

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

 زیرنویس:

۱- سون (寸) واحد چینی اندازه گیری طول است.

۲- واژه جین (筋) تنها به معنای تاندون آنطور که امروز در علم آناتومی تعریف می شود نیست. تاندون در آناتومی به عنوان بافت همبند فیبری فشرده ایست که ماهیچه را به استخوان متصل می کند. بلکه به معنای تاندون، ماهیچه، استخوان و به طور کلی بافت نرم و همبندیست که در سراسر بدن گسترده است و مانند شبکه ای وسیع بخش های مختلف بدن را به هم متصل می کند.    

۳- چو در زبان چینی به معنای واجرا (Vajra) در زبان سانسکریت است، نوعی سلاح اسطوره ای و سمبلیک در مناسک بودایی، سمبلی ست از ثبات و قوای روحی.

۴- نام دیگر این قطعه "وی توُ، چو را پیشکش می کند ۲" ست.

۵- نام دیگر این قطعه "وی توُ، چو را پیشکش می کند ۳" ست.